Isu Dan Cabaran Menggunakan Bahasa Kebangsaan Dalam Iklan

SEBAGAI rakyat Malaysia, kita maklum bahawa negara kita mengiktiraf bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan seperti yang termaktub dalam Perkara 152 Perlembagaan Persekutuan. Dalam hal ini semua media komunikasi termasuk iklan tidak terkecuali. Justeru, sewajarnya iklan menggunakan bahasa Melayu yang baik dan betul. Namun yang sebaliknya berlaku, apabila terdapat lambakan iklan berbahasa Inggeris sama ada yang sepenuhnya berbahasa Inggeris atau ‘bahasa rojak’ yang masih berlaku dari dahulu sehingga sekarang? Kebebasan berkreativiti dalam mengiklankan produk terus dijadikan alasan oleh pengiklan mahupun agensi pengiklanan untuk terus meminggirkan bahasa kebangsaan.

Ketua Pengarah DBP, Dato’ Haji Termuzi dan Encik Gary Tay (kanan) sedang membincangkan topik ‘Penggunaan Bahasa Kebangsaan dalam Pengiklanan’.

Untuk membincangkan dan mencari penyelesaian bagi isu ini, Dewan Bahasa dan Pustaka (DBP) dengan kerjasama Persatuan Agensi Pengiklanan Bertauliah Malaysia (4A’s) mengadakan dialog bertajuk ’Penggunaan Bahasa Kebangsaan dalam Pengiklanan’ pada 26 Mei 2011, di Dewan Seminar, Menara DBP. Dialog ini dipengerusikan oleh Ketua Pengarah DBP, YBhg. Dato’ Haji Termuzi Haji Abdul Aziz, dan dihadiri oleh seramai 150 orang peserta daripada agensi pengiklanan, wakil kementerian, Pihak Berkuasa Tempatan, pengawal media, pengamal media dan para wartawan. Turut hadir ialah Ahli Majlis Persatuan Agensi Pengiklanan Bertauliah Malaysia (4A’s), Encik Gary Tay, Pengarah Jabatan Pembinaan Bahasa dan Sastera, Encik Rusli Abd. Ghani, dan Pengarah Jabatan Pengembangan Bahasa dan Sastera, Encik Salehuddin Abg. Shokeran. Taklimat dialog tentang penggunaan bahasa kebangsaan dalam pengiklanan telah dibentangkan oleh Ketua Bahagian Penguatkuasaan, Haji Md. Johari Hasan.

Dialog bertujuan untuk bertukar-tukar pandangan dan berkongsi pengalaman tentang penggunaan bahasa dalam iklan, meningkatkan kefahaman tentang dasar bahasa negara dalam bidang pengiklanan dan untuk menegaskan peranan DBP dan agensi pengiklanan terhadap bahasa kebangsaan. Dialog diadakan secara bersiri dan berterusan bagi mendapatkan pandangan daripada pihak-pihak berkepentingan tentang penggunaan bahasa kebangsaan. Sebanyak tiga dialog telah diadakan sebelum ini, iaitu dialog dengan pemilik papan iklan luar, syarikat konsesi lebuh raya dan penggiat industri sektor perdagangan dan kepenggunaan.

Kalangan pengiklan dan agensi pengiklanan mendapat maklum bahawa penyemakan bahasa bagi semua iklan untuk papan iklan luar khasnya di kawasan Dewan Bandaraya Kuala Lumpur (DBKL) hendaklah mendapat pengesahan penggunaan bahasa kebangsaan daripada pihak DBP. Dewan Bahasa dan Pustaka akan terus memantau penggunaan bahasa kebangsaan dalam iklan untuk paparan tempat awam termasuk iklan dalam media elekronik (televisyen dan radio) dan media cetak (akhbar dan majalah).

Dari segi tahap penggunaan bahasa kebangsaan dalam pengiklanan, pemantauan DBP mendapati iklan dalam media cetak (akhbar dan majalah) pada tahap yang memuaskan tetapi iklan dalam media elektronik (televisyen dan radio) serta papan iklan luar masih belum memuaskan. Dapatan daripada pemantauan tahap pematuhan tatabahasa pula mendapati iklan pada papan iklan luar, akhbar dan televisyen (sebutan) berada pada tahap yang memuaskan manakala iklan majalah, radio dan televisyen kurang memuaskan.

Peserta dialog bertanyakan soalan kepada panel.

Dalam sesi soal jawab pada majlis tersebut, peserta menyarankan agar DBP harus lebih prolifik menguatkuasakan undang-undang berkaitan penggunaan bahasa kebangsaan khasnya di tempat awam. Umum perlu memahami bahawa kuasa penguatkuasaan sebenar terletak pada Pihak Berkuasa Tempatan melalui Undang-undang Kecil Iklan dan Garis Panduan Pemasangan Papan Iklan Luar 2009.

Wakil pengiklanan turut mempersoalkan beberapa isu menarik, antaranya sejauh manakah laras bahasa percakapan dibenarkan untuk khalayak? Dalam hal ini, laras bahasa percakapan boleh digunakan tetapi bukan bahasa pasar atau bahasa kolokial apatah lagi slanga. Hal ini kerana laras bahasa percakapan masih tidak mencampurkan dua atau lebih bahasa, tidak seperti bahasa rojak, cuma pemilihan perbendaharaan katanya bukan untuk kegunaan rasmi. Penggunaan dialek turut dibenarkan dalam pengiklanan.

Menyentuh dakwaan bahawa agensi pengiklanan dan pihak DBP mempunyai takrifan yang berbeza bagi ‘kreativiti’ dalam pengiklanan, Dato’ Haji Termuzi berkata terjemahan secara langsung tidak boleh dikategorikan sebagai suatu kreativiti. Menurutnya, kreativiti sebenar adalah apabila pengiklan berjaya menghasilkan iklan yang mempunyai makna yang sama dengan iklan asal seperti iklan berbahasa Inggeris tetapi menggunakan bahasa Melayu. Formula mudah yang harus diingat oleh pengiklan adalah pengiklan tidak akan dapat menghasilkan iklan berbahasa Melayu yang betul, baik dan menarik jika mereka berfikir dalam bahasa lain, ujarnya.

Selain itu, penggunaan bahasa dalam iklan harus tepat mesejnya kepada sasaran. Para pengiklan dan agensi pengiklanan bimbang jika mereka tidak menggunakan laras bahasa yang digunakan oleh golongan sasaran itu, maksud iklan tidak sampai kepada sasaran. Jika itu asasnya, wajarkah penggunaan slanga dalam iklan digunakan untuk iklan produk golongan remaja? Hal ini sewajarnya tidak berlaku kerana agensi pengiklanan mempunyai tanggungjawab sosial untuk turut mendidik pelbagai peringkat khalayak termasuk golongan remaja melalui iklan yang dihasilkan agar mereka menggunakan bahasa kebangsaan yang baik dan betul tanpa mementingkan keuntungan semata-mata.

Isu iklan berbahasa Inggeris atau iklan berbahasa Melayu yang tidak betul dan baik dalam pengiklanan adalah tanggungjawab kita semua. Kita tidak boleh menuding jari menyalahkan pihak agensi pengiklanan kerana terbukti terdapat penulis iklan yang berkebolehan dan tanpa jemu berusaha menghasilkan iklan yang menarik hati khalayak dengan menggunakan bahasa kebangsaan yang baik, betul dan berkesan walaupun golongan ini cuma segelintir sahaja.

Taklimat dan Tunjuk Cara Khidmat Pengesahan Bahasa Dewan Bahasa dan Pustaka (KPBDBP) secara dalam talian turut diberikan kepada kira-kira 40 agensi pengiklanan yang menghadiri dialog ini.